راهنمای استفاده بیماران از کلاه سردکننده

می‌دانیم که شیمی‌درمانی می‌تواند تجربه‌ای سخت و استرس‌زا برای شما باشد؛ به همین دلیل است که سعی کرده ایم با کاهش عوارض جانبی ناشی از آن، عبور از این مرحله را برای شما آسان‌تر کنیم.

ریزش موی ناشی از تأثیر اغلب داروهای شیمی درمانی از 3 هفته بعد از اولین جلسه درمانی آغاز شده و معمولاً به سرعت به طاسی کامل منجر می شود. اما در صورتیکه سردکردن منجر به ریزش خفیف تا متوسط (حداکثر 50%) و احساس بیمار به عدم نیاز به استفاده از کلاه گیس شود، به عنوان درمان موفق تلقی می شود که در نیمی از بیماران استفاده کننده از کلاه سرد دیده شده است.

احتمالاً در رابطه با استفاده از کلاه سردکننده، برای شما هم سوالاتی پیش آمده است. در اینجا سعی کرده ایم به برخی سوالات متداول کاربران کلاه سردکننده پاسخ دهیم. امیدواریم شما هم پاسخ سوالات خود را دریافت کنید.

آیا استفاده از کلاه سردکننده در روند درمانی بیمار تحت شیمی درمانی تداخلی ایجاد می کند؟

خیر، داروی بیمار از طریق سرم وارد جریان خون می شود ولی کلاه فقط بخش خارجی سر و پوست و موی آن را سرد می کند و خللی در روند درمانی ایجاد نمی کند. تنها روش موثری که در دنیا، برای جلوگیری از ریزش مو ناشی از شیمی درمانی مورد استفاده قرار گرفته و نتایج امیدوارکننده ای داشته، سردکردن سر (پوست سر و ریشه های مو) است. در سالهای دور، این کار با بسته های یخ انجام می شده ولی چند سالی است که دستگاههایی برای این کار ساخته شده اند که بطور چشمگیری موثرتر و دقیقتر می توانند دمای سر را کنترل نمایند.این روش سالها مورد پژوهش مراکز درمانی معتبر دنیا بوده و هم اکنون در مراجع اصلی علمی، گنجانده شده است. در سال 2016 نیز این روش تاییدیه FDA آمریکا را به جهت موثر بودن و ایمن بودن، کسب نموده است.

آیا موی سر بیمار تحت شیمی درمانی بدون استفاده از دستگاه حتماً خواهد ریخت؟

داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی، روی پوست سر و فولیکولهای مو اثر می گذارند. رژیم شیمی درمانی (نوع و دوز دارو) که پزشک شما تجویز کرده است باعث ریزش موی سر ( و احتمالاً موهای سایر قسمتهای بدن) می شود. این ریزش از حدود دو تا چهار هفته بعد از اولین جلسه درمان شروع می شود و معمولاً در کمتر از یک هفته به طاسی کامل منجر می شود. تقریباً همیشه این طاسی، برگشت پذیر است یعنی با پایان درمان و پس از مدت زمانی که در افراد مختلف از چند روز تا چند هفته متفاوت است رشد موها شروع می شود و طی چندماه بعد، موهای سر به حجم قبلی خود بر می گردند.

آیا با این روش حتماً موی بیمار حفظ خواهد شد؟

در استانداردهای درمانیِ این روش، (1) عدم ریزش، (2) ریزش خفیف تا متوسط (حداکثر 50%) و یا (3) احساس بیمار به عدم نیاز به استفاده از کلاه گیس، بعنوان موفقیت، ارزیابی می شود. ریزش موی ناشی از تأثیر اغلب داروهای شیمی درمانی از  حدود 3 هفته بعد از اولین جلسه درمانی آغاز شده و معمولاً به سرعت به طاسی کامل منجر می شود. اما در صورتیکه سردکردن منجر به ریزش خفیف تا متوسط (حداکثر 50%) و احساس بیمار به عدم نیاز به استفاده از کلاه گیس شود، به عنوان درمان موفق تلقی می شود که در کشورهای مختلف و با نژادها و موهای متفاوت، در نیمی از بیماران دیده شده است.

پس به یاد داشته باشید:

* متاسفانه هیچ آزمایش یا ارزیابی وجود ندارد که قبل از شروع استفاده از دستگاه نشان دهد این دستگاه بر روی شما یا هر فرد دیگری مؤثر است یا نه. بنابر این باید یک یا دو جلسه از این دستگاه استفاده نمایید و در صورت موفقیت، تا پایان دوره درمان، آنرا ادامه دهید.

** تنها 10% از افرادی که از دستگاه استفاده می کنند هیچگونه ریزشی ندارند. پس احتمال ریزش خفیف تا متوسط وجود دارد. راهنمایی هایی که در ادامه آورده شده به شما کمک می کند این ریزش را به حداقل ممکن برسانید.

در تصویر زیر نمونه ای از یک درمان موفق با کلاه سردکننده سرما بهبود، دیده می شود.

آیا می توان سرمای دستگاه را تحمل کرد؟

بله! البته ممکن است در دقایق اولیه بیمار احساس سرمای شدیدی داشته باشد اما این احساس به سرعت رفع می شود و اغلب افراد این دما را براحتی تحمل می کنند. پس بهتر است برای کسب بهترین نتیجه صبور باشید.

دمای پوست سر در حدود 34 درجه سانتیگراد است که به کمک دستگاه تا محدوده 5 درجه سانتیگراد کاهش می یابد و در طی چند ساعتی که از دستگاه استفاده می نمایید در همان دما ثابت می ماند. احساس سرمای شدیدی که در دقایق اولیه استفاده از کلاه برای برخی از افراد بروز می کند به سرعت طی 10 تا 30 دقیقه رفع می شود. همچنین به محض بر داشتن کلاه در پایان کار، دمای پوست ظرف چند ثانیه به حالت اول باز می گردد. خوشبختانه اغلب افراد براحتی این دما را تحمل می کنند و بعضی افراد گرمایی حتی از آن لذت می برند!! بنابراین جای هیچگونه نگرانی نیست.

کدام بیماران نمی توانند از کلاه سرد استفاده کنند؟

استفاده از کلاه سرد برای بیماران با بدخیمی های هماتولوژيک، ملانوم ،اختلالات عملکرد کبد يا کلیه، سابقه میگرن شديد، کرايوگلوبولینمی و لوپوس پیشنهاد نمی شود.

توصیه های مهم پیش از اولین جلسه استفاده از دستگاه:

1. پرستاران محترم بخش، اطلاعات پرونده شما را بررسی می نمایند تا مطمئن شوند مشکلی برای استفاده از دستگاه نخواهید داشت. با پاسخهای دقیق خود، آنها را یاری نمایید. ضمناً بروشورها را به دقت مطالعه نمایید.
2. قبل از اولین جلسه بهتر است موهای خود را تا حد امکان کوتاه نمایید. در طی هفته ها و ماه هایی که از دستگاه استفاده خواهید کرد به شدت توصیه می شود از رفتن به آرایشگاه اجتناب شود.

توصیه های مهم برای استفاده از دستگاه کلاه سردکننده:

نکات مهم در آغاز هر جلسه درمان:

1. داروی ضد تهوع خود را در منزل میل نکنید. آنرا به همراه داشته باشید و با شروع گذاشتن کلاه روی سر، آنرا میل کنید.
2. زیورآلات از جمله گوشواره و گردنبند خود را درآورید. ضمناً موی سر شما برای سرد شدن بهتر، با اسپری آب مرطوب خواهد شد پس حتماً یک شانه درشت همراه داشته باشید تا در ابتدا و حین خیس کردن موها، بتوانید به آرامی و بدون کشیدن، موها را بخوابانید.
3. اگر موی خود را بافته اید یا از اکستنشن استفاده می کنید حتماً آنها را باز نمایید.
4. داروی ضد تهوع خود را در منزل میل نکنید. آنرا به همراه داشته باشید و با شروع گذاشتن کلاه روی سر، آنرا میل کنید.

نکات مهم در حین درمان:

1. استفاده از کلاه، در هر جلسه بین 3 تا 6 ساعت طول خواهد کشید. سعی کنید اول وقت در مرکز حضور داشته باشید تا از زمان بهتر استفاده نمایید. با توجه به طولانی بودن مدت درمان، پیشنهاد می کنیم در صورت علاقه، کتاب یا مجله یا پخش کننده موسیقی همراه داشته باشید. البته شما می توانید در وضعیت نشسته یا خوابیده به هر شکل که راحتید در طی این چند ساعت، استراحت نمایید. برای رفتن به دستشویی نیز کلاه از دستگاه قطع می شود ولی لازم است روی سرتان بماند و خیلی سریع به تخت خودتان برگردید تا مجدداً کلاه به دستگاه متصل شود.
2. بهتر است لباس گرم از جمله شال همراه داشته باشید. البته در مطب، بالش و پتو در اختیار شماست و حتی می توانید با مشورت پرستاران، از نوشیدنی گرم استفاده کنید تا احساس سرمای ناراحت کننده ای نداشته باشید.
3. کلاه کشی بر روی کلاه سرد کننده قرار داده می شود تا سرمای سر حفظ شود و ضمناً کلاه کاملاً به سر بچسبد تا بطور یکنواخت همه سر خنک شود. اگر کلاه برای شما بزرگ یا کوچک است و یا احساس ناراحتی از بند چانه دارید به پرستاران اطلاع دهید.
4. می توانید هدبند با بافت کش شخصی همراه خود داشته باشید. این هدبند روی پیشانی و کلاه کشی را محکم می گیرد و آنرا به سر فشار میدهد تا از سرد شدن همه نقاط سر مطمئن شویم.
5. حتماً یک شانه درشت همراه داشته باشید تا در ابتدا و حین خیس کردن موها، بتوانید به آرامی و بدون کشیدن، موها را بخوابانید.
6. در هر زمان که احساس کردید واقعاً ادامه استفاده از کلاه برایتان مقدور نیست پرستاران را مطلع کنید.

نکات مهم در روزهای بین درمان:

1. بلافاصله پس از درآوردن کلاه ممکن است احساس گیجی یا سبک بودن سر را داشته باشید که قاعدتاً ظرف چند دقیقه از بین خواهد رفت. همچنین ممکن است طی چند ساعت یا چند روز بعد، سردرد خفیفی داشته باشید که مسکنهای ساده (استامینوفن کدئین) برای رفع آنها کافی است. استفاده از کلاه سردکننده، عوارض جدی به همراه نخواهد داشت بنابراین بروز مشکلات جدی تر حتماً به بیماری شما مربوط میشود و باید با پزشکتان مشورت نمایید.
2. از آنجا که در این دوران موهای شما به طور طبیعی سست تر شده است، از هر عاملی که بصورت مکانیکی باعث کشیده شدن موها شود یا بصورت شیمیایی آنها را تحت تاثیر قرار دهد باید پرهیز کنید. برای این منظور سعی کنید نکات زیر را رعایت نمایید تا شاهد حداقل ریزش مو و عدم نیاز به استفاده از کلاه گیس باشید:

* دفعات شستشو: هر چه دفعات شستشوی مو کمتر (هفته ای یکبار) و با فاصله تر از زمان شیمی درمانی باشد مطلوب تر خواهد بود.

* حمام با آب داغ: سعی کنید با آب ولرم حمام کنید و در حمام حتی الامکان از چنگ زدن و شانه زدن مو خودداری نمایید. بهتر است فقط کف شامپو را به آهستگی روی سر بمالید و از مالش شدید مو خودداری کنید.

* استفاده از شامپو: فقط شامپوهای بسیار ملایم و بدون سولفات و بدون پارابن پیشنهاد می شود.

* شانه کشیدن مو: حتماً از شانه بسیار درشت استفاده کنید.

* رنگ کردن مو: استفاده از هر نوع رنگ مو حتی حنا می تواند شانس موفقیت و حفظ موی شما را کاهش دهد.

* کوتاه کردن مو: کوتاه کردن مو در آرایشگاه و هر نوع آرایش آن معمولاً با کشیدن مو همراه است و می تواند ریزش مو را تشدید کند. فراموش نکنید که موهای شما بطور طبیعی سست تر خواهند شد.

* بالش با روکش زبر: روکش زبر بالش می تواند باعث کشیده شدن موها و تشدید ریزش شود.

* خشک کردن و فرم دادن به مو: استفاده از سشوار داغ یا اتو مو می تواند لطمه جدی به موهای حساس شده شما وارد کند.

زیورآلات از جمله گوشواره و گردنبند خود را درآورید تا کلاه کاملأ به سر بچسبد.