دستگاه کلاه سردکننده بیماران تحت شیمی درمانی (Cooling Cap)، به عنوان ابزاری برای جلوگیری و یا کاهش ریزش موی ناشی از استفاده از داروهای شیمی درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان کاربرد دارد. ریزش مو یا آلوپسی یکی از عوارض قطعی استفاده از اغلب داروهای شیمی درمانی در سرطانهای شایعی چون پستان، بیضه و معده می باشد. تنها روش درمان ایمن و اثربخش برای جلوگیری یا کاهش ریزش مو که در کتابهای مرجع انکولوژی، مقالات متعدد و نهایتاً سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) به تایید رسیده، سردکردن پوست سر است. ملاک اثربخشی این روش حفظ بیش از 51% از موها و عدم نیاز به استفاده از کلاه گیس در نظر گرفته می شود.
داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی، روی پوست سر و فولیکولهای مو اثر می گذارند. رژیم شیمی درمانی بسته به نوع و دوز داروی تجویزی، باعث ریزش موی سر ( و احتمالاً موهای سایر قسمتهای بدن) می شود. این ریزش از حدود دو تا چهار هفته بعد از اولین جلسه درمان شروع می شود و معمولاً در کمتر از یک ماه به طاسی کامل (در برخی از داروها) منجر می شود. هر چند تقریباً همیشه این طاسی، برگشت پذیر است یعنی با پایان درمان و پس از مدت زمانی که در افراد مختلف از چند روز تا چند هفته متفاوت است رشد موها شروع می شود و طی چندماه بعد، موهای سر به حجم قبلی خود بر می گردند؛ اما ریزش موی سر برای بسیاری از بیماران ناخوشایند است. تنها روش موثری که در دنیا چندین سال است مورد استفاده قرار گرفته و نتایج امیدوارکننده ای داشته، سردکردن پوست سر (scalp) است. در سالهای دور، این کار با بسته های یخ انجام می شده ولی چند سالی است که دستگاههایی برای این کار ساخته شده اند که بطور چشمگیری موثرتر و دقیقتر می توانند دمای سر را کنترل نمایند. این روش سالها مورد پژوهش مراکز درمانی معتبر دنیا بوده و هم اکنون در مراجع اصلی علمی، گنجانده شده است. در سال 2016 این روش تاییدیه FDA آمریکا را به جهت موثر بودن و ایمن بودن، کسب نموده است.
دستگاه کلاه سرد همزمان برای دونفر قابل استفاده می باشد. این دستگاه شامل یک یونیت سردکننده، مجموعه کلاه و متعلقات و لوازم جانبی است. یونیت سرد کننده وظیفه خنک کردن مایع و به چرخش درآوردن آن درون کلاه ها را به عهده دارد و با نمایش دمای لحظه ای آب ورودی به کلاه به تکنسین کمک می کند تا در طول درمان به طور کامل بتواند دما را رصد کند. در این دستگاه، سیال مبرد پس از سرد شدن و پمپاژ، از طریق لوله های عایق شده و اتصالات بدون نشت، به داخل کلاه سیلیکونی مخصوصی که برای این کار طراحی شده است هدایت می گردد. کلاه بدون تداخل با درمان اصلی شیمی درمانی مانند یک کلاه معمولی روی سر (مو و پوست سر) قرار می گیرد و کنترلر الکترونیکی دستگاه، دمای پوست سر را برای مدت مشخصی که توسط متخصص تعیین می گردد و به رژیم شیمی درمانی بستگی دارد قبل، حین و بعد از شیمی درمانی (مجموعاً 2 تا 5 ساعت) در محدوده معینی (3 تا 5 درجه سانتی گراد) ثابت نگه می دارد تا از دید کلینیکی، با کاهش خونرسانی به فولیکولها و نیز پایین آوردن سطح فعالیت بیوشیمیایی آنها، احتمال یا مقدار ریزش کاهش یابد.
طبق گزارشات، حداقل نیمی از بیماران استفاده کننده از کلاه سرد، نیازی به استفاده از کلاه گیس نداشته اند. اما استفاده از آن الزامأ منجر به حفظ قطعی موها نمی شود و موفقیت کلی این روش وابسته به رژیم درمانی است. در برخی از رژیم های درمانی مانند Paclitaxel با نام تجاری Taxol میزان اثربخشی این روش درمانی به شرط استفاده صحیح و مداوم بسیار بالاست.
چطور سردکردن سر باعث کاهش ریزش مو می شود؟
در این دستگاه با کاهش دمای پوست سر و ثابت نگه داشتن آن بین 3 تا 5 درجه سانتی گراد، خون رسانی به فولیکولهای مو کاهش یافته و همزمان نیز به علت پایین آمدن سطح فعالیت بیوشیمیایی آنها و کند شدن متابولیزم دارو، شدت ریزش مو کاهش می یابد. این دستگاه به جهت اثربخشی بالاتر و هزینه پایین تر توانسته جایگزین روشهای غیرفعال از جمله پدهای یخ شود و در طی سالهای اخیر مورد استقبال بیماران و مراکز درمانی سراسر دنیا قرار گیرد.
در چه زمان هایی باید از کلاه سرد استفاده کرد؟
در تمامی جلسات شیمی درمانی، از نیم ساعت قبل از تزریق دارو تا زمانی بین 1 تا 2 و نیم ساعت بعد از آن بسته به نوع دارو باید از کلاه سرد استفاده شود. وجود کوپلینگ های ضد نشت Non-spill quick couplings در کلاه، امکان جابه جایی بیمار در مواقع ضروری و بدون نیاز به برداشتن کلاه از سر را فراهم می نماید.
این کلاه ها مطابق آخرین طراحی روز دنیا و در دو سایز Small, Large برای استفاده افراد با آناتومی های جمجه متفاوت طراحی شده است. علاوه بر آن بر روی هر کلاه یک روکش عایق از جنس نئوپرن بسته می شود که دارای مکانیزم فیت شوندگی BOA Fit System جهت سرمایش کامل و یکنواخت تمامی پوست سر بسته می شود که از ریزش موضعی مو جلوگیری می کند.
